رمضان حاجى مشهدى / فقيران ايران و دفاع حقوقى از آنان

رمضان حاجى مشهدى / فقيران ايران و دفاع حقوقى از آنان
رمضان حاجى مشهدى، حقوقدان
هنگامى كه محمود احمدى نژاد به رياست جمهورى ايران انتخاب شد، خبرگزاريهاى خارجى خبر از انتخاب ”فاتح قلب فقيران“ و ”دوست تهيدستان“ را دادند. در خود ايران نيز كسى پنهان نمى‌كند، يا نمى‌تواند بكند، كه فقر گسترده است و شكاف ميان فقير و غنى پرناشدنى به نظر مى‌رسد. البته قولهايى كه براى مقابله با فقر در ايران داده مى‌شود، بى‌تغييرى ساختارى امكان‌پذير نيست. اما تا زمانى كه در جامعه فقير و غنى وجود دارد و در پى آن عدالت اجتماعى برقرار نيست، ساز و كارهايى مدنى براى كمك به فقيران و دفاع از حقوق آنان لازم است. تا چه حد فقيران در ايران بهره‌مند از چنين ساز و كارهايى هستند؟
مصاحبه گر: کیواندخت قهاری
دویچه وله: آقای رمضان حاجی مشهدی، تعریف فقر چیست؟
رمضان حاجی مشهدی: در تعریف فقر گفته شده است که فقر مقوله و موقعیتی در اقتصاد سیاسی است و با مشخصاتی از قبیل شاخص های اقتصادی تبيین می گردد. فقر بسته به سطح پیشرفت جامعه متفاوت است. یعنی فقر مثلا در ایران با فقردر یک کشور اروپایی دو مقوله ی متفاوت است. در ایران فقر و فاقه ی رسمی و عریانی وجود دارد که بسیار تکان دهنده است، و در کنار آن فقر پنهانی وجود دارد که افراد بخاطر نداشتن درآمد مکفی نمی توانند از مواهب زندگی، از قبیل مواهب مادی، فرهنگی، هنر، کتاب و مقولات معنونی برخوردار شوند. با ا ین حساب، فقر مقوله ای نسبی است. فقر و خانه خرابی مردمان یک کشور، به گمان من، به نظام طبقاتی آن کشور بستگی دارد. در هرحال رابطه ی علت و معلولی با هم دارند و فقر خود می تواند هم موجب و هم مولد آسیب های دیگری در جامعه بشود. در جامعه ی ما متاسفانه فقر مترادف با فحشا، اعتیاد، درصد بالای خودکشی و سایر تیره روزی های اجتماعی است.
دویچه وله: شما بعنوان وکیل دادگستری در ارتباط هستید با پرونده های جرائم گوناگون. آیا از روی تجربه ی شخصی تان می توانید بگویید که چه ارتباطی وجود دارد بین فقر و ارتکاب جرم؟
رمضان حاجی مشهدی: بین فقر و ارتکاب جرم رابطه ی علت و معلولی وجود دارد. یعنی درصد زیادی از اقشار فقیر جامعه بیشتر از طبقات مرفه به جرم و جنایت روی می کنند. فی المثل فقدان شغل و موقعیت اجتماعی که بتواند برای یک انسان راحتی خیال و آرامش بوجود بیاورد، باعث می شود که نوعی بغض و کینه در مردم ایجاد کند و به آنها رفتارهای ضداجتماعی را تعلیم بدهد. به همین دلیل هم هست که رفتار ضداجتماعی و کنش هایی که علیه مناسبات اجتماعی است روز به روز در جوامعی مثل ایران تشدید بشود. به همین دلیل در ایران بیشتر خیل انبوه زندانیان و مراجعین به دستگاه قضایی هستند که متاسفانه بعنوان علت و معلول خود یک رابطه ی معیوب و بی پایانی را در جامعه ایجاد می کنند که تا بی نهایت ادامه پیدا می کند، مگر اینکه همتی برای توقف آن وجود داشته باشد.
دویچه وله: چه ارتباطی وجود دارد بین فقر و دفاع از متهمان به ارتکاب جرم، وقتی که یک نفر از به اصطلاح قشر غنی مرتکب جرمی می شود، دفاع از او خیلی آسان تر صورت می گیرد یا مثلا می بینیم درصد کسانی که محکوم به اعدام می شوند از میان قشر فقیر خیلی بیشتر هستند؟
رمضان حاجی مشهدی: فقیران در واقع بخاطر فاقه ای که دارند قادر به گرفتن وکیل و دفاع از خودشان نمی شوند. اگر بخواهیم بدون شرم و عریان صحبت کنیم، وکلا هم بعنوان یکی از اقشار تکنوکرات و پیشرو جامعه بیشتر دفاع از ثروتمندان را بعهده دارند، مگر وکلایی که اصول فکری شان بر این مبنا قرار دارد که وظیفه ی خودشان را دفاع از کل جامعه و دفاع از محرومان قرار داده اند. یعنی فقط وکیل چک و سفته نباشند، وکیل تمام فقیران و محرومینی باشند که همیشه بهرحال ستمدیده هستند.
دویچه وله: آیا سازمانها و انجمن های خاص از وکیلان و حقوقدانهای دیگر وجود دارند که داوطلبانه به فقیران ایران مشاوره ی حقوقی بدهند؟
رمضان حاجی مشهدی: بجز «انجمن دفاع از زندانیان» و انجمنی که خانم شیرین عبادی موسس اش هست که آنها در زمینه ی حقوق بشری فعالیت می کنند، من انجمن و NGO دیگری را مشاهده نمی کنم که در این زمینه بطور مشخص به ارائه خدمات حقوقی به فقیران بپردازد، که متاسفانه اینهم بعلت وابستگی های طبقاتی وکلا و عافیت جویی آنها و دوری آنها از دردهای اجتماعی است که سازمانها و انجمن هایی نتوانسته اند بوجود بیایند که در دفاع از فقیران در دادگاهها همت و اراده ی عالی داشته باشند.
دویچه وله: آقای حاجی مشهدی، دولت که خود را دولت مستضعفان نامیده بود، چرا در رفع بی حقوقی فقیران موفق نشد؟
رمضان حاجی مشهدی: تاریخ به ما نشان می دهد که به گفته ها و نظر نباید توجهی کرد. لفاظی در سیاست و انقلابیگری نمی تواند کارنامه ی انسان باشد. گفته می شود که معیار حقیقت عمل است. صرفنظر از اراده ی بعضی از مسئولین برای فقرزدایی، از آنجا که خود قوانین وسیستم اجتماعی مبتنی بر نابرابری است به نظر نمی رسد که اراده و تلاش بعضی از مسئولین، حتا با حسن نیت، بتواند فقر را در ایران ریشه کن کند و متاسفانه آمارها حتا از روال مسئولین برخلاف چنین گفته ها و اظهارنظرهایی است.
دویچه وله: الان هم با روی کارآمدن دولت جدید صحبت از رفع فقر است. این حرفها تا چه حد اعتمادکردنی ست؟
رمضان حاجی مشهدی: تاریخ و فلسفه به ما می آموزد که معیار حقیقت عمل است. صرفنظر از حرفهای خوشبینانه و لفاظی و انقلابیگری، واقعیت اینست که فقر در ایران به گفته ی مسئولین رسمی نظام گسترش پیدا کرده است. فقط با ایجاد سیاست هایی مبنی بر فقرزدایی و گسترش و تعمیق عدالت در داخل و ایجاد سیاست خارجی منطقی مبنی بر جذب سرمایه های خارجی و تکنولوژی یک دولتی می تواند زداینده ی فقر در جامعه باشد. مثل همان سیاست متین و مدبرانه ای که فی المثل جمهوری چین در ۲۰ سال اخیر اتخاذ کرده و دارای رشد ۱۰درصدی شده است. البته با جنبه های مثبت و منفی این قضیه.
دویچه وله: آقای رمضان حاجی مشهدی،‌از اینکه وقت تان را در اختیار ما قرار داده اید از شما بسیار سپاسگزارم.