روز جهاني كودك چشيدن طعم تلخ بردگي به جاي داشتن كودكي

چشيدن طعم تلخ بردگى به جاى طعم شيرين كودكى
كودكان در پرو در كارگاههاى سنگتراشى عرق ميريزند، در فيليپين به شكار قو فرستاده می‌شوند، در مصر دباغى می‌كنند و در پاكستان در كارگاه‌هاى فرشبافى دوران خردسالى خود را سپرى می‌كنند. طبق ارزيابى كارشناسان سازمان بين‌المللى كار در ژنو، در سراسر جهان، به ويژه در كشورهاى فقير و در حال توسعه بيش از ۲۵۰ ميليون كودك كارگرى می‌كنند. روز بيستم نوامبر مصادف است با روز جهانى كودك.
به كار كشيدن كودكان به اين خاطر رسوايى برانگيز است كه ضعيف‌ترين اعضاى جامعه نه تنها از دريافت حقوق و درآمدى عادلانه و منصفانه محرومند، بلكه روزهاى كودكى خود را نيز از دست می‌دهند. آنها بس زودهنگام ، مانند بزرگسالان كار می‌كنند، استثمار می‌شوند و تحت شرايطى زندگى می‌كنند كه سلامتى روحى و جسمى آنان را به خطر می‌اندازد. كودكان جدا از پدرومادرشان روز را به شب می‌رسانند و در كارگاههاى تنگ و تاريك، به جاى طعم كودكى، طعم بردگى را می‌چشند. چشم اندازه دنيايى بهتر در كار نيست و اين مرگ زودرس است كه انتظار آنان را می‌كشد. با بيان فراخوان نمی‌تواند با اين ناعدالتيها مبارز كرد و به آن پايان داد، بلكه بايد علل اجتماعى و اقتصادى اين روند را دريافت و عامل‌هاى سبب‌ساز را برطرف كرد.
به كار كشيدن كودكان حاصل بدطينتی و سوءنيت نيست، بلكه از بحران اقتصادى حاكم در كشورهاى در حال توسعه و همچنين شرايط رقابت اين كشورها با كشورهاى صنعتى و توسعه يافته سرچشمه می‌گيرد. استثمار كودكان، يكى از پديده‌هاى فقر است. در نزديك به تمامى كشورهاى جهان استثمار و به كار كشيدن كودكان ممنوع است، اما از اين نوع كار نامشروع و غيرقانونى، براى پايين نگاه داشتن هزينه توليد و همچنين حفظ قدرت رقابت كمك گرفته می‌شود. اشاره و يادآورى درمورد وضعيت كودكان كارگر و استثمار آنان بس مهم است، اما به همان اندازه نيز روشن است كه با طرحهايى كليشه‌اى و همچنين انتشار بيانيه و قطعنامه نمی‌توان با اين وضعيت مبارزه كرد.
تا كنون قطعنامه و مصوبه‌هاى بيشمارى در اين راستا صادر شده است، از جمله بيانيه حقوق كودكان كه در سال ۱۹۵۹، مورد تاييد مجمع عمومى سازمان ملل متحد قرار گرفت. در اين بيانيه آمده است كه كودكان را نبايد پيش از رسيدن آنان به حداقل سنى مشخص، به كار كشيد و آنان را به كارى واداشت كه سلامتى، آموزش و رشدشان را به خطر می‌اندازد. كنوانسيون سازمان بين‌المللى كار، سن دوازده سالگى را به عنوان حداقل سن براى انجام كارهاى سبك تعيين نموده و اشتغال كودكان زير دوازده سال را كاملا منع كرده است.
در عين حال روشن است كه مسئله كار كودكان را تنها از ديد كشورهاى ثروتمند صنعتى نمی‌توان بررسى كرد كه چندين دهه است كه اين شكل از استثمار را پشت سرگذاشته‌اند. هر چه باشد كشورهايى درحال توسعه وجود دارند كه در آنها يك فرد ۱۶ ساله، بزرگسال محسوب می‌شود و خود متاهل و دارى فرزند است. در بسيارى از كشورهاى جهان سوم، بيكارى توده مردم، امرى عادى است، بيمه بيكارى و يا كمك‌هاى مالى دولتى به بيكاران وجود ندارد و در اين شرايط، به كار كشيدن كودكان منبعى مهم و شايد در برخى موارد تنها منبع براى تامين خرج زندگى باشد.
با وجود اين، به كار كشيدن كودكان، ميزان بيكارى بزرگسالان را افزايش می‌دهد و از آن گذشته شكاف موجود در سطح رفاه و ميزان درآمد دامن می‌زند. از آنجايى كه به كار گماشتن كودكان حاصل فقر است، نمی‌توان به آن به عنوان پديده اى جدا از فقر نگريست و آن را رفع كرد.
Karl Zawadzky