مميزی فيلم در ايران: گفتگو با محمد رسول اف

مميزی فيلم در ايران: گفتگو با محمد رسول اف

گفتگو از هوشمند هنرکار و سميه عليپور


علی نصيريان در نمايی از جزيره آهنی
جزيره آهنی، نخستين فيلم بلند محمد رسول اف، فيلمساز جوان ايرانی است که موفقيت هايی در جشنواره های معتبر جهانی از جمله هامبورگ آلمان، گيخون اسپانيا، مونترال كانادا، هند... كسب كرد و جوايز متعددی هم به دست آورد.
جزيره آهنی با کسب پروانه ساخت توليد شد و پس از پايان يافتن مراحل توليد، ابتدا برای حضور در جشنواره کن مجوز نمايش بين المللی را به دست آورد و سپس اواسط تابستان ۸۴ پروانه نمايش عمومی کسب کرد.
اما نمايش فيلم در تهران، حتی درحد نمايش خصوصی هم با مشکلاتی روبروست که کارگردان فيلم، آن را ناشی از اعمال نظر فارابی به عنوان يکی از صاحبان حقوق فيلم می داند. گفتگوی زير حول محور عدم نمايش اين فيلم انجام شده است.
چه مانعی بر سر راه اکران جزيره آهنی وجود دارد؟
رسول اف: رسماً هيچ مانعی نيست، اما به نظر می رسد اکران آن خوشايند عده ای نباشد و از اين رو توصيه هايی در جهت عقب افتادن نمايش فيلم در ايران صورت می گيرد.
پس آن چه وجود دارد تنها توصيه ها است؟
محمد رسول اف: برخی مايل هستند همه چيز در سکوت و بدون هيچ خطری پيش رود و موقعيت خود را مهمتر از وظيفه شان قلمداد می کنند
فضا در مورد جزيره آهنی روشن نيست و جواب واضحی به سؤالات در مورد وضعيت فيلم داده نمی شود. تا اين مرحله برای برگزاری نمايش خصوصی هم با مشکلاتی روبرو بوديم. البته هرآن چه که تاکنون بيان شده به صورت شفاهی بوده است.
مجوز نمايش فيلم در دولت قبلی صادر شد، تغيير دولت را تا چه حد در وضعيتی که برای جزيره آهنی به وجود آمده تاثير گذار می دانيد؟
برای اين که فيلم را به کن و ساير جشنواره های خارجی بفرستيم از ارشاد مجوز رسمی دريافت کرديم؛ اما با تغيير دولت، انتظار تغيير سياست ها در همه بخش ها از جمله معاونت سينمايی هم وجود داشت، که همين تغيير سياست ها گويا باعث شده سفارش هايی برای ملاحظه کاری در نمايش فيلم در ايران صورت بگيرد.
آيا برای اين که فيلم مجوز نمايش کسب کند، مجبور به حذف بخشهايی از آن شديد؟
شرط صدور مجوز نمايش، حذف يکی دو بخش از فيلم بود که اين حذفيات بيش از آن که در ظاهر فيلم تغيير ايجاد کند، داستان را دچار تغيير و تحول کرد. اين حذفيات از سوی اداره نظارت و معاونت سينمايی به وجود نيامده، بلکه فارابی به عنوان يکی از سرمايه گذاران پروژه اين تغييرات را در فيلم ايجاد کرده است. تصور می کنم مسئولان فارابی بيش از آن که دغدغه های فرهنگی داشته باشند، دلهره هايی برای موقعيت سياسی خود دارند.
يعنی اداره نظارت، فيلم را نيازمند حذف و تعديل نمی دانست؟
مسئولان اين اداره مشکلی با فيلم نداشتند و حتی از رفتاری که مسئولان فارابی با فيلم داشتند ابراز تعجب می کردند. تکليف من و فيلم در مقابل اداره نظارت روشن بود. آنها صريح و در چارچوب قانون صحبت می کردند.
زمانی که مسئولان اداره نظارت از من خواستند صدای آواز زنی را که در فيلم بود حذف کنم مقاومتی نکردم، زيرا که می دانم وجود صدای آواز زن در فيلم بر اساس قوانين مميزی امکان پذير نيست. فيلمسازی هستم که در ايران زندگی می کنم و به قوانين کشورم آگاهم.
نارضايتی من از دست کسانی است که قوانين را زير پا می گذارند. مرجع صدور مجوز نمايش، اداره نظارت است، اما افرادی می خواهند در مورد اين فيلم فراقانونی عمل کنند.
فکر نمی کنيد اين موضوع فيلم است که حساسيت های مسئولان فارابی و يا هر کسی که برای به نمايش در نيامدن فيلم به شما توصيه می کند را برانگيخته است؟
برخی با جوسازی اين تصور را ايجاد کرده اند که داستان اين فيلم اشاره ای به ايران دارد. اما اين در حالی است که احساس می کنم موضوع فيلم کاملاً جهانی است. اين حرف و حديث های اطراف فيلم مسائل را پيچيده تر کرد و ابهاماتی به وجود آورد. برخی مايل هستند همه چيز در سکوت و بدون هيچ خطری پيش رود و موقعيت خود را مهمتر از وظيفه شان قلمداد می کنند.
در حال حاضر مالک فيلم کيست؟
تا نيمه های راه برای خريد فيلم پيش رفتم و مجبور به ادامه آن شدم. بودجه فيلم به صورت کاذب با افزايش روبرو شد. هنوز برای خريد فيلم به فارابی بدهکار هستم.
خريد فيلم و سرنوشت جزيره آهنی تا چه حد امکان ساخت فيلم جديد را از شما گرفته است؟
به خاطر خريد فيلم در حال حاضر در موقعيت بد اقتصادی هستم، اما در حالی که مالکيت فيلم متعلق به من است سرنوشت آن توسط افراد ديگری تعيين می شود. فعلاً مشغول نگارش فيلمنامه تازه ام هستم و احساس نمی کنم سرنوشت جزيره آهنی مشکلی برای ساخت فيلم تازه ام بوجود آورد. در چارچوب قوانين جمهوری اسلامی، من با کسی مشکلی ندارم و تصور نمی کنم کسی هم با من مشکلی داشته باشد.
به وضعيت جزيره آهنی در دولت جديد اميدوار هستيد؟
معتقدم دولت جديد تفاوت بنيادی با دولت قبلی ندارد. افراد در اداره نظارت فعلی خود را نسبت به تصميمات مديران قبلی مسئول می دانند و در آن تغييری ايجاد نمی کنند. اما در دولتی که شعارش عدالت اجتماعی است می توان انتظار داشت اين عدالت در ساختار معاونت سينمايی و سينما هم وجود داشته باشد.