انتقاد از تحريم‌هاي علمي عليه محققان ايراني

انتقاد از تحريم‌هاي علمي عليه محققان ايراني رييس موسسه مهندسان برق و الكترونيك آمريكا در گفت‌و‌گو با ايسنا: مسائل سياسي نبايد مانع مراودات علمي كشورها باشد
سرويس: علمي 1384/07/23 10-15-2005 10:34:23 8407-10581: کد خبر
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران سرويس: علمي
رييس جديد موسسه بين‌المللي مهندسان برق و الكترونيك (IEEE) امريكا با انتقاد از اعمال تحريم‌ها و ممنوعيت‌هاي علمي عليه محققان ايراني با استناد به قوانين وضع شده از سوي وزارت خزانه‌داري آمريكا تاكيد كرد: مبادلات علمي نبايد تحت تاثير مسايل سياسي قرار گيرد و يكي از مناقشات ما با دولت آمريكا هم همين مساله است كه مشكلاتي كه بين كشورها وجود دارد به موسسات علمي ارتباطي ندارد.
دكتر مايكل لايتنر اين مطلب را در گفت‌و‌گو با خبرنگار «علمي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) عنوان كرد.
وي چندي پيش در سفر به ايران علاوه بر شركت در سمپوزيوم بين‌المللي مخابرات، از دانشگاه‌هاي شيراز، تهران و صنعتي شريف بازديد كرده و طي نشست‌ها و سخنراني‌هايي، از نزديك با اعضاي هيات علمي و اعضاي ايراني IEEE گفت‌و‌گو كرد.
موسسه مهندسان برق و الكترونيك با بيش از 370 هزار عضو از 150 كشور جهان يكي از بزرگترين انجمن‌هاي علمي بين‌المللي به شمار مي‌رود.
سفر لايتنر كه در آخرين انتخابات IEEE به رياست اين موسسه بزرگ علمي بين‌المللي انتخاب شده، البته از اين جهت واجد اهميتي مضاعف است كه موسسه مهندسان برق و الكترونيك از جمله معدود موسسات و انجمن‌هاي علمي بين‌المللي آمريكا بود كه همسو با تلاش‌هايي كه براي اعمال محدوديت‌ها و تحريم‌هاي علمي عليه محققان ايراني در آمريكا صورت گرفت وارد عمل شده و علاوه بر قطع ارتباط با اعضاي خود در ايران و عدم پذيرش مقالات پژوهشگران ايراني حتي از ارسال مستقيم مجلاتش به ايران نيز خودداري مي‌كرد.
اين تحريم‌ها با مخالفت شديد جامعه علمي در داخل و خارج آمريكا در مدتي كوتاه با شكست مواجه شد و سفر رييس انتخابي اين موسسه به ايران را مي‌توان نمودي از شكست اين قبيل سياست‌هاي محدودكننده عليه جامعه علمي ايران و آغاز فصلي جديد در همكاري‌هاي علمي موسسه مهندسان برق و الكترونيك با پژوهشگران ايران دانست. اگر چه با وجود لغو محدوديت‌هاي اعمال شده از سوي اداره نظارت بر دارايي‌هاي خارجي وزارت خزانه‌داري آمريكا(OFAC)، برخي موسسات علمي آمريكا از جمله «موسسه بتن آمريكا» هنوز هم گاه و بي‌گاه در تلاش براي تكرار تجربه شكست خورده سال‌هاي پيش تعدادي از موسسات آمريكايي در تحريم علمي ايران، با استناد به قانون قديمي و ملغي شده وزارت خزانه داري آمريكا كم و بيش ممنوعيت‌هايي را براي پژوهشگران و دانشجويان ايراني اعمال مي‌كنند.
رييس موسسه بين‌المللي مهندسان برق و الكترونيك كه با هدف برقراري ارتباط مجدد با اعضاي ايراني موسسه به ايران سفركرد در گفت‌و‌گو با خبرنگار «پژوهشي» ايسنا، توضيحاتي پيرامون فعاليت‌هاي اين موسسه، ارتباط آن با جامعه علمي و مهندسي برق و الكترونيك ايران، جريان اعمال تحريم و محدوديت‌هاي علمي از سوي اين موسسه عليه اعضاي ايراني IEEE و پژوهشگران كشورمان، وضعيت فعلي اين روابط و مشكلات و موانع موجود، علت برخورد دوگانه موسسات و انجمن‌هاي علمي آمريكا در برخورد با قوانين محدودكننده OFAC و ... ارائه داد.
وي درباره ارتباط و همكاري مهندسان و محققان ايراني با مؤسسه IEEE گفت: شعبه ايراني IEEE كه حدود 35 سال قدمت دارد يكي از فعال‌ترين شعبات مؤسسه است كه فعاليت‌هاي آن در زمينه‌هايي نظير برگزاري نشست‌هاي علمي از حد معمول فعاليت‌هاي ساير كشورها بيشتر است.
يكي از نقاط قوت بخش ايراني، فعاليت چشمگير دانشجويان و سطح علمي بالا و حيرت انگيز فارغ التحصيلان برق و الكترونيك دانشگاه‌هاي ايران است كه اميدواريم اين همكاري‌ها و فعاليت‌ها بيش از پيش افزايش يابد.
رييس انتخابي IEEE كه به زودي رياست اين مؤسسه علمي را بر عهده مي‌گيرد با اشاره به عضويت بالغ بر 370 هزار نفر از 150 كشور جهان در IEEE درباره فعاليت‌ها و همكاري‌هاي بين‌المللي اين مؤسسه گفت: فعاليت‌هاي ما بر اساس دو مبناي فني و جغرافيايي تدوين و اجراء مي‌شود. از لحاظ فني 42 انجمن تخصصي در بخش‌هاي رايانه‌، ارتباطات و ... در IEEE فعاليت دارند و از نظر جغرافيايي نيز كشورهاي جهان به 10 منطقه تقسيم شده‌اند كه از اين لحاظ ايران جزو گروه هشت است كه روسيه و برخي كشورها آسيايي و خاورميانه نيز در آن عضويت دارند.
هر منطقه شامل چندين شعبه است كه معمولا در هر كشور يك شعبه وجود دارد ولي در برخي كشورها كه اعضاي IEEE در آنها زياد است بيش از يك شعبه نيز وجود دارد.
وي خاطر نشان كرد: اعضاي شعبات معمولا به صورت سالانه يا هر شش ماه يك بار جلسات و گردهمايي‌هايي را در زمينه مسايل علمي و فني برگزار مي‌كنند و شعبات دانشجويي نيز به صورت ماهانه جلساتي را تشكيل داده و در زمينه مسايل فني و تكنيكي و گزارشات علمي تبادل نظر مي‌كنند.
لايتنر در ادامه در پاسخ به اين سؤال كه با توجه به عضويت ده‌ها هزار مهندس و متخصص از كشورهاي مختلف جهان در IEEE، روساي مؤسسه بايد الزاما آمريكايي باشند يا اعضاي خارجي هم امكان انتخاب شدن در سطوح بالاي مديريتي را دارند، اظهار داشت: رييس مؤسسه با راي اعضا انتخاب مي‌شود و هيچ محدوديتي براي كانديدا شدن اعضاي غير آمريكايي IEEE وجود ندارد، چنان كه در دوره گذشته، كانديداهاي متعددي از كانادا وجود داشتند و همچنين كانديدايي از تركيه كه البته راي نياورد. به اعتقاد ما با اين كه IEEE در آمريكا به وجود آمده، ولي يك مؤسسه آمريكايي نيست و ما خود را سازماني بين‌المللي مي‌دانيم البته منظور ما از بين‌المللي هم اين نيست كه ملتي در مقابل ملت ديگر باشد بلكه IEEE سازمان فراگير بين تمامي كشورها است.
دكتر لايتنر در پاسخ به خبرنگار ايسنا كه از وي درباره تحريم‌هاي اعلام شده از سوي اين مؤسسه عليه پژوهشگران و اعضاي ايراني IEEE پرسيده بود، اظهار داشت: دولت آمريكا در راستاي تحريم ايران و برخي كشورهاي ديگر قوانين خاصي را وضع كرده بود. ما مدت‌ها از اين كه فعاليت‌هاي مؤسسه در ارتباط با ايران در حكم نقض تحريم‌هاي اعمال شده است اطلاع نداشتيم و زماني كه متوجه اين مساله شديم دو كار صورت داديم. ابتدا تلاش كرديم تا فعاليت‌هاي خود را با رعايت قوانين موجود پيش ببريم كه البته براي اعضاي ايراني IEEE مشكلات بسياري به وجود آورد از جمله محدوديت‌هايي كه در ويرايش و چاپ مقالات محققان ايراني و همچنين در ارسال پول به شعبه ايران براي انجام برنامه‌هايي كه دارند ايجاد شد. مشكل ديگر عدم امكان سازماندهي كنفرانس تحت عنوان IEEE در ايران بود؛ البته همچنان كه تلاش داشتيم ارتباطات خود را با قوانين موجود وفق دهيم؛ بلافاصله براي رفع اين محدوديت‌ها و بر طرف كردن قوانيني كه مانع اين همكاري‌ها بود نيز اقدام كرديم كه در نتيجه آن تلاش‌ها توانستيم محدوديت‌هاي موجود در زمينه انتشارات، ادامه همكاري با شعبه ايران و سفر ايرانيان به كنفرانس‌هاي خارجي را كاملا بر طرف كنيم؛ البته هنوز هم مشكلاتي وجود داشته و در برخي زمينه‌ها محدوديت‌هايي داريم.
رييس مؤسسه مهندسان برق و الكترونيك همچنين در پاسخ به اين سؤال كه تمكين اين مؤسسه در برابر سياست‌هاي دولت آمريكا و تحريم‌هاي سياسي اعمال شده عليه كشورهايي نظير ايران با ادعاي فراآمريكايي و بين‌المللي بودن اين مؤسسه علمي چه توجيهي دارد؟ اظهار كرد: IEEE مؤسسه‌اي بين‌المللي است ولي به هر حال در هر كشوري كه فعاليت مي‌كنيم مجبوريم قوانين آن كشور را رعايت كنيم؛ مثلا اگر كنفرانسي در آلمان برگزار مي‌كنيم بايد از قوانين مالي آن كشور تبعيت كرده و ماليات پرداخت كنيم. IEEE علي‌رغم اعضاء و همكاران زيادي كه در سراسر دنيا داشته و به طور كلي ماموريت جهاني كه براي خود قائل است، از آنجا كه در آمريكا ثبت شده ناچار به رعايت قوانين اين كشور و محدوديت‌هاي ناشي از آن است.
دولت آمريكا نظارت زيادي بر فعاليت شركت‌ها و موسسات دارد و حتي اگر شركتي مثل «زيمنس» هم بيشتر فعاليت‌هاي خود را در آمريكا متمركز كند بايد از قوانين اين كشور تبعيت كند.
وي در عين حال خاطر نشان كرد: البته من هم قبول دارم كه مبادلات علمي نبايد تحت تاثير مسايل سياسي قرار گيرد و يكي از مناقشات ما با دولت آمريكا هم همين مساله است كه مشكلاتي كه بين كشورها وجود دارد به موسسات علمي نظير IEEE ارتباطي ندارد.
من شخصا از تبادلات علمي آموزشي آزاد و شفاف حمايت مي‌كنم با اين حال بعضي از دولت‌ها برخي مواقع با اين امر مخالفت مي‌كنند كه به هر حال ما در جهاني با چنين دولت‌هايي زندگي مي‌كنيم.
لايتنر در پاسخ به سوال ديگر خبرنگار ايسنا كه با اشاره به مقاومت و عدم تمكين برخي از موسسات و انجمن‌هاي علمي آمريكا از جمله جامعه فيزيك آمريكا در برابر قوانين تبعيض آميز مورد استناد IEEE و معدود موسسات علمي همسو و رفع اين محدوديت‌ها با اعتراض و پيگيري اعضاي ايراني و غير ايراني اين موسسات، علت اين برخورد دو گانه انجمن‌هاي علمي و ميزان تاثير نظرات روساي انجمن‌ها و موسسات مختلف در اين زمينه را جويا شده بود، اظهار داشت: اين درست است كه برخي انجمن‌هاي علمي آمريكا از اين قوانين تبعيت نكردند كه اين امر به هر حال به طرز عقيده و برداشت انجمن‌ها در برخورد با اين قوانين بر مي‌گردد.
ما معتقد بوديم كه بايد به دولت آمريكا بقبولانيم كه اين محدوديت‌ها اشتباه است و بايد آنها را لغو كند و براي اين كار دو راه حل پيش روي ما بود كه يا براي جلب موافقت دولت كه به هر حال تصميم گيرنده نهايي در اين قضيه است قوانين وضع شده را رعايت كرده و سپس موافقت دولت را جلب مي‌كرديم يا اين كه با آن وارد جنگ و نزاع مي‌شديم و از اجراي قوانين سرباز مي‌زديم كه به عقيده ما روش اول مناسب‌تر بود.
دكتر لايتنر در ادامه در پاسخ به خبرنگار ايسنا كه نظر وي را درباره دخالت‌ها و مخالفت‌هاي امريكا و غرب در قبال حق مسلم ايران در دستيابي به انرژي صلح آميز هسته‌يي جويا شده بود، اظهار داشت: فعاليت‌ها و تحقيقات علمي نقش حياتي در بهبود اقتصاد كشورها دارد و به همين دليل تمامي كشورها به اين قبيل فعاليت‌ها گرايش دارند و طبيعي است كه هر كشوري در خصوص آموزش و تحقيقات علمي خود نگراني داشته باشد .
نظر شخصي من اين است كه هر كشوري حق دارد كه از انرژي اتمي استفاده صلح جويانه داشته باشد اگر چه با توجه به واقعيت‌هاي سياسي موجود در جهان در اين راه مشكلات و موانعي ايجاد شود.
رييس مؤسسه IEEE در ادامه درباره تاثير سفرش به ايران در رفع مشكلات و محدوديت‌هاي موجود در ارتباط با اعضاي ايراني اين مؤسسه گفت: در حال حاضر شعبه ايران مي‌تواند هر برنامه و فعاليتي را تحت نام IEEE اجراء كند و ما نيز نسبت به اين مساله توجه خاصي داريم؛ تنها مشكل باقي مانده محدوديت در ارسال كمك‌هاي مالي به اعضاي ايراني است مثلا حتي اگر يك عضو برجسته در ايران برنده جايزه نقدي شود طبق قوانين موجود براي اعطاي آن نياز به مجوزهاي ويژه داريم در حالي كه در مورد ساير كشورها چنين محدوديتي وجود ندارد. از طرف ديگر طبق قوانين، امكان ارائه خدمات مثلا در قالب كميته‌هاي فني به شعبه ايران وجود ندارد كه البته ما تلاش مي‌كنيم كه اين موانع و محدوديت‌هاي باقي مانده نيز بر طرف شوند.
وي افزود: ما بايد جنبه مثبت قضايا را نيز در نظر بگيريم مثلا IEEE اعضاي برجسته‌اي در برخي مناطق دارد كه اعلام آمادگي كرده‌اند در صورت دعوت از شعبات ديگر براي انجام گفت و گوها و ارائه مشاوره‌هاي راهبردي به اين كشورها سفر كنند كه مي‌توانيم از آنها بخواهيم كه به ايران نيز سفر كنند و ما هم از آنها حمايت خواهيم كرد.
دكتر لاينتر در پايان درباره احساس خود از سفر به ايران و اين كه با توجه به تبليغات منفي برخي رسانه‌هاي غربي آيا نگراني از بابت اين سفر داشته يا نه؟ اظهار داشت: من از سفر به ايران كه كشوري با فرهنگ و تمدن غني است بسيار خوشحالم و كوچكترين نگراني و مشكلي در آمدن به ايران نداشتم و البته دوستان ايراني بسياري هم در آمريكا دارم كه پيش از سفر به من گفته بودند كه سفر خوب و مهيجي خواهم داشت.
گفتني است، پرفسور مايكل لايتنر، رييس انتخابي IEEE مدارج كارشناسي و كارشناسي ارشد را در رشته مهندسي الكترونيك در دانشگاه «فلوريدا» طي كرده و دكتري همين رشته را از دانشگاه «كارنگي ملون» دريافت كرده است.
وي هم اكنون استاد دانشگاه در رشته‌هاي مهندسي الكترونيك و كامپيوتر، علم كامپيوتر و پزشكي توانبخشي، عضو مركز مطالعات هماهنگ كار و از موسسان مركز آموزشي «ديسكاوري» است.
مركز 16 ميليون دلاري ديسكاوري،‌ دانشجويان دوره كارشناسي و صنعت را به فعاليت‌هاي تحقيقاتي فرا مي‌خواند.
وي در تاسيس موسسه ناتواني‌هاي ادراكي دانشگاه «كلمن» كلورادو تاثير بسزايي داشته و به عنوان معاون مدير اجرايي در اين دانشگاه انجام وظيفه كرده است.
پرفسور لايتنر بيش از 80 اثر چاپي دارد و علايق فني وي هم اكنون بر توسعه و به كارگيري تكنولوژي‌ها در بهبود روند آموزش متمركز شده است.
گفت‌و‌گو: علي شمس